Wierzytelności przeterminowane a koszty podatkowe

WIERZYTELNOŚCI – KIEDY SIĘ PRZEDAWNIAJĄ, KIEDY MOGĄ BYĆ KOSZTEM UZYSKANIA PRZYCHODU

Przedawnienie wierzytelności:

- po 10 latach – zasada generalna art.118 k.c.; wierzytelność stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu (nakazem zapłaty) lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaj art. 125 k.c.

- po 3 latach – wierzytelności okresowe, np. czynsz, alimenty, wierzytelności związane z działalnością gospodarczą, roszczenia pracodawcy i pracownika ze stosunku pracy

- po 2 latach – wierzytelności przedsiębiorcy z tyt. sprzedaży

 

Przerwanie biegu przedawnienia:

- każda czynność przed sądem lub organem powołanym do rozpoznawania sprawy lub egzekwowania roszczenia przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia albo uznanie jej przez dłużnika, np.

  1. wniesienie pozwu;
  2. złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej przed sądem;
  3. złożenie wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do sporządzenia i wniesienia pozwu;
  4. zgłoszenie w procesie zarzutu potrącenia wierzytelności wzajemnej przez pozwanego wierzyciela;
  5. złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu;
  6. zgłoszenie wierzytelności w toku postępowania upadłościowego;
  7. złożenie wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji.

- wszczęcie mediacji

- uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której przysługuje, np.

  1. uznanie właściwe będące umową, w której dłużnik stanowczo oświadcza, że jego dług istnieje w określonej wysokości (potwierdzenie sald)
  2. uznanie niewłaściwe będące oświadczeniem dłużnika, które nie wprost lecz pośrednio wskazuje na istnienie długu np. prośba o rozłożenie na raty, o przedłużenie terminu spłaty

Umorzenie wierzytelności – jest skuteczne, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje (art. 508 k.c.); może dotyczyć tylko takiej wierzytelności, która nie uległa przedawnieniu

 

Zaliczenie nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.

Aby móc zaliczyć wierzytelności do kosztów, muszą one wcześniej być zaliczone do przychodów i nie mogą być przedawnione oraz

1) ich nieściągalność musi być udokumentowana (art. 16 ust. 1 pkt. 25 lit. a uopdop) lub

2) ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podst. ust. 2a pkt. 1, a na należność tą został dokonany odpis aktualizacyjny określony w ustawie o rachunkowości (art. 16 ust. 1 pkt. 26a uopdop)

 

Ad 1) Zgodnie z art. 16 ust. 2 za wierzytelności nieściągalne uznaje się te wierzytelności, których wierzytelność została udokumentowana:

  1. postanowieniem o nieściągalności, uznanym prze wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez organ postępowania egzekucyjnego (z postanowienia powinno wynikać, że egzekucja jest bezcelowa, a powodem jest brak majątku – nie mylić z postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego; Zdaniem sądów każda wierzytelność nieściągalna musi być udokumentowana, tzn. udokumentowanie nieściągalności jednej z wierzytelności nie pozwala na uznanie pozostałych za nieściągalne i zaliczenie ich do kosztów podatkowych), albo
  2. postanowieniem sądu o:
    • oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza do zaspokojenia kosztów postępowania, lub
    • umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a, lub
    • ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku (postanowienie o ogłoszenie upadłości pozwala na zaliczenie do kosztów jedynie odpisów aktualizujących, a nie wierzytelności), albo
  3. protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty (m.in. koszty sądowe, koszty zastępstwa procesowego, koszty zaliczki na ekspertyzę biegłych, koszty egzekucji komorniczej)

Ad 2) zgodnie z art. 16 ust. 2a nieściągalność wierzytelności, na które został zrobiony odpis aktualizujący, uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności (poniższy katalog jest jedynie przykładowy) jeżeli:

  1. dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidacje majątku, albo
  2. zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
  3. wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
  4. wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego

Odpisy aktualizujące wartość należności zgodnie z art. 35b ust.1 ustawy o rachunkowości dokonuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty w odniesieniu do:

  1. należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości - do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym,
  2. należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego - w pełnej wysokości należności,
  3. należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna - do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,
  4. należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania,
  5. należności przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.

Odpisy aktualizujące wartość należności zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub do kosztów finansowych - zależnie od rodzaju należności, której dotyczy odpis aktualizacji. Należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne zmniejszają dokonane uprzednio odpisy aktualizujące ich wartość. W przypadku ustania przyczyny , dla której dokonano odpisu aktualizującego, w tym również odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, równowartość uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego wartość aktywów zwiększa wartość składnika aktywów i podlega zaliczeniu odpowiednio do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych.